TAO tayo hindi BAGAY

Sa pangatlong pagkakataon, lumiliit na naman ang mundo ko. Sumisikip ang paghinga hindi dahil sa masikip ang bra. Gabi-gabi hindi na mapakali. Kapag namumula ang pahina, hindi na pumipikit ang aking mga mata. Tumatalon ang puso, ang ngiti ay hindi na mapawi.

Mali ito.Maling-mali. Sa pangatlong pagkakataon.Ayoko ng magkamali. Ayokong pagkalipas ng ilang buwan, sisisihin ang sarili sa mga nagawa at nasabi. Ngayon iisipin ko na laman na isa kang jeep, sasakyan kita ngunit libre. Maari akong tumalon sa kahit anong pagkakataon. Ngunit masasaktan ako.Magagalusan. Hindi mo malalaman. Samantalang ikaw, patutuloy na tatakbo sa iyong paroroonan. Hindi mo alam na ako'y nahulog...nasaktan dahil sa gusto kitang iwasan.

Doon ako magaling sa pag-iwas. Kapag nararamdaman kong nahuhulog na ako, wala akong ibang magawa kung hindi magtago. Natatakot ako. Malaki ang kinakatakot ko. Natatakot na isa ka lamang estrangherong pinadaan sa buhay ko,dumaan ka lang para ako pakiligin at saktan. Dumaan ka lang para ako'y pangitiin tuwing gabi at paasahing mayroon talagang tunay na pag-ibig. Tunay na pag-ibig na walang katumbas. Tunay na pag-ibig na ipaglalaban ko kahit sino pa ang pumigil at bumatikos sa aking tunay na nararamdaman. Ipapamuka mo sa akin na kailangan kong maging matapang. Na ang pag-ibig na matagal ko ng hinihintay ay nasa harap na ng pinto ng aking puso at naghihintay na pagbuksan.

Nagdadalawang isip ako ngayon kung ito na ba ang tamang panahon upang sirain ang kandado ng puso ko. Ayokong magpadalos-dalos, ayoko ng nagkamali sa pangatlong pagkakataon. Mas matimbang ang paniniwala ko na trahedya lamang ang dulot ng kasiyahang nararamdaman ko ngayon at alam kong ito'y pansamantala lamang. Ayokong kalimutan ang aking pinaglalaban, na ang lahat ng bagay ay may kamatayan.

At ang pag-ibig ay hindi makakatakas sa karit ni kamatayan. Sa una lamang ang masaya, sa una lamang nagmamahalan. Ngunit darating ang panahon na parang ito'y isa ng kandila. Sa una lamang matibay ang apoy, makikisayaw sa ihip ng hangin na para bang ipinaglalaban ang pag-ibig. Hanggang sa tuluyan itong luluha dahil sa selos, inggit at poot. Sa huli, sa isang malakas na ihip ng hangin patay na ang apoy.Patay na ang kandila. Madilim na muli.

Ngunit hindi nawawalan ng pag-asa ang kandila. Maghihintay siya ng panibagong posporo. Panibagong magbibigay sa kanya ng buhay. Panibagong magbibigay liwanag sa kanyang madilim na kahapon. IIbig siyang muli.IIbig na muli.

Ngunit tao tayo. Tao tayo. Hindi ako kandila.At iwawaksi ko na ikaw ang posporong matagal ko ng hinihintay. Kakalimutan ko ang lambing ng liwanag na dulot nito sa aking kaluluwa. Mananatili na lamang ako sa dilim. Sa dilim nalulunod ako sa katahimikan. Hindi ako nasasaktan. Mag-isa kong niyayakap ang lamig. Hindi ko kailangan ng iyong init.

Inuulit ko, TAO tayo hindi BAGAY.

Hindi ko na matandaan.

Sabado. Umuulan ng bumaba ako sa sasakyan. Mabilis akong pumasok sa loob ng simbahan. Hindi ko na nahintay ang aking ama. Madaming bakanteng upuan. Trenta minutos pa bago mag-umpisa ang misa. Mayroong mag-syota na umupo sa aking harapan, naglalampungan. Gusto kong batuhin at isigaw na sa labas na lang kayo magyapusan. Narinig marahil ang bulong ko. Maya-maya lang ay tumayo at umalis sa kanilang pwesto.


Nakita ko na ang tatay ko. Hindi umupo sa tabi ko. Naglakad.Naglakad patungo sa harap ng altar.Ako na sa dulo ng simbahan. Kailan nga ba ako huling nagsimba? Kailan ba ang huling pagpasok ko sa simbahan ng Baliwag? Kailan ba kami huling nagsimba na buo ang pamilya?Tatlong taon na. Ngayon magkasama kami ng aking ama,ngunit hindi magkatabi.Malayo.Malaki ang distansya.


Nag-umpisa na ang misa. Tumakaw sa aking atensyon ang isang pamilya. Ang mga magulang sa tantya ko ay nasa edad trenta. May dalawang anak na lalaki. Ang panganay sa aking palagay ay pitong taong gulang at ang bunso ay lima. Nakayakap sa kaliwang braso ng ama ang panganay, hindi natitinag sa ganoong posisyon. Samantalang ang bunso ay nakahawak sa kanang kamay.


Hindi ako makahinga. Ngunit hindi ko maialis ang aking mata sa kanila. Kwento ng pari sa homilya, noong nagpari daw siya sinakripisyo niya lahat. Hindi niya nakikita ang halaga ng yaman, lupa na maipapamana ng kanyang mga magulang. Ngunit ang pinakamahalaga sa kanya ay ang pamilya. Mismong sarili niyang Ina tutol sa kanyang pagpapari. Ngunit tiniis niya ang lungkot at pait na dulot ng kanyang desisyon. Saksak ng punyal sa kanyang pandinig ng sinabi ng kanyang Ina ang "Masakit sa akin na gigising tuwing umaga na tatlong anak na lang ang makikita ko, samantalang apat kayo na sinilang kayo".


Sabi ng pari "Mga magulang tingnan niyo ang mga anak na katabi niyo, sila ang pinakamagandang nangyari sa buhay niyo." Aray.Aray. Aray. Gusto kong marinig ang mga katagang iyon sa tatay ko.Ngunit hindi ko katabi ang tatay ko. Napakalayo niya. Nasukol ako sa sitwasyong iyon. Nabulunan. Nasamid. Hindi makahinga.Nangilid ang mga luha.


"Sumainyo ang kapayapaan."
"At sumainyo rin."
"Magbigayan tayo ng kapayapaan."


Pilit na ngiti. Peace be with you. Nakita ko ang pamilyang nasa harapan ko. Humalik ang mga anak sa magulang, yumuko ang ama para maabot ng anak ang kanyang pisngi. Hindi ko namalayan,tumulo ang luha sa aking pisngi. Tumulo. Hindi ko mapigil. Hindi ko mapigilan ang pag-iyak. Tumingala ako sa kisame. Nakita ko ang langit na pinta. Naawa ako sa sarili. Pinahid ko ang mata ngunit ayaw magpapigil ng aking kaluluwa. Naiingit ako. Naiingit ako.Asan na ang aking ama? Asan na? Hindi ko man lang masabi ang tatlong katagang sinabi ng pari. Kailan ko ba siya huling nahalikan? Hindi ko na matandaan.

Limang piso

Byernes. Ala-singko y medya ng hapon. Kalahating oras ng naghihintay ng jeep si Gina. Lahat puno ang byaheng monumento. Lagkit na lagkit na siya. Gusto na niyang umuwi at maligo.

Sakto may jeep na kasya ang tatlong tao. Kaagad siyang nakipag-unahan. Siniksik ang katabi at sinandal ang hapong-hapong katawan sa matigas na upuan.Kinapa niya ang bulsa para humanap ng barya.May tatlong limang piso.

May batang sumakay. Nanlilimahid tingnan. Madungis ang muka, punit-punit ang kupas na damit, maiitim ang kuko at amoy-basura. Hawak nito ay basahan. Biglang pinahid sa mga sapatos ng nakasakay.Humalik lang ng bahagya sa magagarbong sapin sa paa.Nakalimutan ni GIna ang pagod niya. Mabilis siyang kumapa ng limang-piso. Nang matapat sa kanya ang bata, inabot niya ang barya.

Siya lang ang nagbigay.Siya lang.Nagpasalamat ang bata, ngumiti siya.Hinatid niya ng tingin hangang sa pagbaba ng bata. Kitang-kita niya dumulas sa kamay ang limang pisong hawak nito. Tumalon ang bata.Hinabol.

Nakakabingi ang pag preno. Sigawan. Nanlaki ang mata ni Gina. Nabundol ang bata ng malaking dump truck. Naging pula ang kalsada. Pinagtinginan lamang ang bata. Nakita niya ang basahan,nag-iba ng kulay. Ngunit ang limam pisong bigay niya ay di na niya makita.

nababagot*

"Tapos na si Glen diba?" tanong ng kapitbahay naming may-ari ng tindahan ng feeds. "OO tapos na." sabi ni tatay. Masakit sa tenga ang sagot lalo na ang tanong. Tapos na ako ilang buwan na. Pero nasaan ako ngayon? Andito sa bahay at sekretarya ng tatay ko. Masama ang loob ko. Sawa na ako sa buhay-tambay. Sawa na ako sa gising-kain-internet-trabaho-internet,kain-internet-internet. Nakakabagot na ang buhay ko. Walang progreso.

Natanggap na ako sa trabaho, isa sa Ateneo at sa AIM sa Makati. Dahil isa akong baliw, tinaggihan ko ang alok. Ateneo at AIM, ang una isang taong kontrata, ang huli tatlong buwan., at ang sweldo minimum (P 362/day). Wala akong pinili sa dalawa. Bakit? Hindi pa ako handang magtrabaho. Wala pa sa kondisyon ang utak ko. Pagkatapos ng isang buwan at kalahati, naiinis na ang nanay ko, hindi niya lang ako madiretso na lumayas ako. Wala na kasi akong ginagawa, ay meron pala, ang magkalat at mag-internet maghapon. Naiirita na rin ako sa linyang "Hindi ka na bata."

Isip-bata ako, yan ang panigurado. Ngayon gusto ko na ng trabaho. Gusto ko ng umalis sa bahay. Gusto ko ng ipatanggal ang broadband. Gusto ko ng alisin ang braces ko. Gusto ko ng may maisagot sa tanong na "San ka na nagwowork?"

Sa susunod na magtatanong kung saan ako nagtatrabaho, baka makasaksak na ako ng chopstick. Sekretarya ako sa negosyo ni tatay, ang trucking. Nagdedeliver kami ng white sands, lahat sa mga construction sites. Noon malakas ang kita. Noon yun. Sa taas ng diesel ngayon, binabalak na ni tatay na ibenta ang 12 truck namin. Ibenta lahat. Maraming mawawalan ng trabaho, mga driver at pahinante at isama mo na rin ako. Narinig ko, ipapatapon daw niya ako sa Maynila. Ayoko. Hindi ako papayag. Buhay ko ito. Malaki na ako. Hindi ako laruan na di remote na susunod sa gusto ng amo.

Gusto ko ng magkatrabaho. Gusto ko ng matawag na isang empleyado. Apat na buwan pa bago ako mag board exam. Apat na buwan. Noon sabi ko sarili ko, kaya kong maghintay gaano na lang ba kabilis ang nobyembre, pero ngayon inip na inip na inip na inip na ako. Pero hindi pa yun sigurado kung maipapasa ko. Paano kung bumagsak ako? Saan na ako pupulutin.? Mababaliw na ang nanay ko sa pagbubunganga sa akin. Mababaliw na ang tatay ko kakaisip kng anong plano niya sa akin.

Kung trabaho lang siguro ang magcomment, ang magstalk sa friendster, mang-inis sa bulletin, ang maghalukay ng blog ng may blog, ang mag-ipon ng drafts sa sarili kong blog marahil kikita ako ng 20k sa isang araw. Sana trabaho na lang iyon. Kaso hindi, iyon ang pampatay ng oras ng mga katulad kong tambay. Nang mga katulad kong tapos ng apat na taong kurso, pero walang trabaho.

Kasalukuyan akong nababagot. Dapat ang kaharap ko libro hindi computer at nagtakatakatak na keyboard.Nababagot na ako. Gusto ko ng magkatrabaho.*

Boso

Ilang beses na kitang binosohan

Na hindi lingid sa iyong kaalaman
Pinabayaan mo akong magtampisaw
Sa iyong mapanuksong hubad na pagkatao
Hinarot ko ang walang saplot na kaluluwa mo
Nagbabad ako sa payat mong katawan
Nilunok ko ang poot sa bibig mo
Ininom ko ang na tunaw lungkot ng mga mata mo
Nabusog ako. Dumighay.
Akala ko lamang ka sa ordinaryo
Nagkamali ako.
Isa ka ding tao.
Tao na naghahanap ng kalaguyo
Kalaguyo sa pagnakaw ng hilaw na kasalanan
Hindi mo ako kalaguyo.
Isa lang akong palaboy na mamboboso.

answering machine*

Okay this is called 27 FIRST

REACTIONS...type what comes to your

mind first whenever you hear these 27

words.

Dont think and dont go back and change.

Doesnt matter how random just type it!

Repost it for all of your friends.

1. Beer - kulay ihi

.

2. Food - cookies

.

3. Relationship - tragedy

.

4. Your CRUSH - loading...(5 letter word)

.

5. Song - paramore

.

7. Color - blue

.

8. Dream Job - *answering machine

.

9. The President - pandak kokak

.

10. Yummy - saliva

.

11. Summer - hot

.

12. Movie - girlinterrupted

.

14. Gender - questionable

.

15. Religion - catholic minus the stupid priests

.

16. Friendster - boring

.

17. Fear - death

.

18. Marriage - fake

.

19. Kleenex - napkin. -tama napkin

.

20. SLIPPERS - purple dupe

.

21. SHOES - pony

.

22. Asia - large boobies

.

23. Pizza - pineapple

.

24. One night stand - drunk

.

25. Cell Phone - old skul

.

26. TV Show - antp

.

27. Smoke - ewww

future EX-BOYFRIEND (?)

Kapag saba'y tayong nabigo, sasabihin mong wala akong pinag-iba sa mga babaeng nakilala mo. Isusumbat mong katulad lang nila ako. Katulad nilang hindi naibigay ang hinihingi mo, ang hinahanap mo na pupuno sa kahungkagang nararamdaman ng kaluluwa mo.

*future EX-GIRLFRIEND (girlindlibrary)

Kasal

"I pronounce you man and wife, you may kiss the bride" kitang-kita ni Father Clark na nagnining ang mga mata ng babaeng nasa harap niya habang tinataas ng kanyang asawa ang belong tumatabing sa maamo nitong mukha.

Praktisado ang kanyang kilos at ngiti kapag siya'y nagkakasal. Ngunit hindi ngayon. Maganda ang babaeng nasa harap niya. Porselana ang kutis, mapungay ang tsinitang mata, pantay-pantay ang mapuputing ngipin at parang kaysarap halikan ang makipot at mapula nitong labi. Nakaramdam siya ng inggit sa lalakeng kaharap nito. Nakaramdam ng selos.

Kilala niya ng personal ang babae, sa katanuyan sa edad niyang 28 ay hindi nalalayo ang kanilang agwat ni Sam sa edad na 26. Pagkatapos siyang iproklamang pari sa edad na 27 ay nadestino kagad siya sa liblib na lugar sa Cebu. Doon sila pinagtagpo ng tadhana.

Bata pa lamang siya, nakaugalian na ng kanyang Ama at Ina na magsimba silang mag-anak tuwing Linngo. Aktibo rin ang mga ito sa simbahan na ipinamana sa kanya. Wala sa kanyang hinagap ang pagpapari, pangarap din niyang magkaroon ng sariling pamilya. Ang kanyang Ina ang may gustong magpari ang kaisa-isang anak na lalake, naniniwala kasi itong swerte ang dadalin nito sa kanilang pamilya.Noong una'y pinasok lang siya sa seminaryo upang mag-aral at hindi naman siya nagreklamo. Pilit niyang pinagsisiksikan sa isipan na gusto niyang maging mabuting anak, ano na lang ba ang kaligayahang dulot ng pagpapari niya sa kanyang pamilya. Tinupad niya ang pangarap ng Ina at isinantabi ang sariling plano sa buhay.

Magandang lalake si Clark. Madaming nanghinayang nang nalaman na nagpari ito. Matangkad sa taas na anim na pulgada, tsinito ang mga mata na namana niya sa Ina, matangos ang ilong at mamula-mula ang pisngi tuwing nahahalikan ng sikat ng araw. Maraming babae ang nagpalipad-hangin na lalong dadami ang magkakasala dahil nagpari siya.

Sa lahat ng nagagandahang dilag na nagsisimba at hindi rin lingid sa kanyang pakiramdam na maraming dalaga ang nagpapansin sa tuwing siya'y nagmimisa. Mayroong nagsisimba na napakaigsi ng palda, nakaluwa ang dibdib at uupo sa harapan upang mang-akit. Iba si Sam, simple lang manamit ngunit nagniningning ang ganda kahit may nasisilip siyang lungkot sa mukha ng dalaga. Marahil napansin niyang madalas itong nagsisimba mag-isa. Pagkatapos ng misa, palagi itong nagpapabendisyon sa kanya. Aktibo rin ito sa simbahan kaya palagi niya itong nakikita.

Isang manunulat si Sam, minsang sila'y nagkakwentuhan nagulat siya sa pilosopiya ng dalaga pagdating sa pagpapamilya. Hindi ito naniniwala sa kasal. Handa daw siyang maging matandang-dalaga at pinag-iisipan na rin ang pagpasok sa kumbento.

Galing siya sa broken family at battered wife ang kanyang Ina. Ayaw daw niyang maranasan ang sakit na naranasan ng kanyang Ina. Kinuwento niya ng detalyado kung paano niya nasaksihan kung paano sampalin tadyakan at ingudngod ng kanyang Ama ang Ina sa malamig na semento na minantsahan ng dugo. Babae ang dahilan kung bat naghiwalay ang kanyang magulang. Babae.

Sa umpisa ng pagsasama ng kanyang magulang, isa silang masayang pamilya. Magkakasabay silang kumakain at napupuno ng halakhak at kwentuhan ang hapag-kainan. Isang ulirang kabiyak ang kanyang Ina, hindi ito nagkukulang sa pag-aasikaso sa kanilang magkakapatid at sa kanyang ama. Kahit may sakit ito, sila pa rin ang inaalala at ginagawa ang gawaing bahay. Noon matatamis ang ngiti sa mga labi ng kanyang Ina dahil walang kapantay ang pagmamahal na bigay ng kanyang Ama. Binusog sila ng kanilang ama sa pag-ibig at materyal na bagay. Lahat ng luho nila nasusunod at palagi nila itong hinihingan ng payo kapag may problema sila. Noon iyon.

Mapagbalat-kayo ang kanyang ama. Nagising na lamang si Sam isang umaga na naramdaman niyang nanlalamig na ang pakikitungo ng kanyang ama sa kanilang pamilya. Hindi niya alam kung may pagkukulang ba ang kanyang Ina. Hanggang sa tuluyan na silang iwan dala ang mga damit ng maleta at hindi na ito muling nagpakita.

Mula noon ay nahiwagaan siya sa pagkatao ng dalaga. Gusto niyang pasukin ang mundo nitong mailap. Malayo ang tingin niya tuwing nagmimisa at hinahanap si Sam sa dagat ng mga taong nagsisimba. Sa gilid ng kanyang mata nakikita niya ang pilit na ngiti sa tuwing siya'y nabibiro sa homilya. Sinusundan niya ang bawat pagkilos nito- ang pag-hikab, ang pagsuklay sa buhok nitong lampas balikat gamit ang kamay, ang pagsulyap sa kanya na tumutupok sa lungkot na nakatago sa kanyang dibdib. Ramdam niya nahuhulog na siya sa dalaga. Hindi na siya mapakali kapag hindi nagsisimba si Sam. Nababaliw na si Clark.Umiibig na si Father Clark. Hindi niya ito paglalabanan, masarap sa pakiramdam.

"Father kayo po, tingin niyo ba babaero kayo sakaling nagka-asawa kayo?"

Nagulat ang pari sa tanong na binitiwan ng kausap. Huminto ang kanyang mundo. Napaso ang kanyang puso. Wala siyang madukot na sagot sa kanyang kaluluwang uhaw sa pag-ibig na hindi mapapasakanya.

"Hindi siguro. Malakas naman ang pangontrol ko sa tukso, saka kung talagang mahal ko ang asawa ko hindi kakayanin ng budhi ko na lokohin ang babaeng hinarap ko sa altar at pianngakuang mamahalin ng habang buhay."

Ramdam ni Father Clark na nanlamig ang kanyang buong katawan ng nakita niyang naglapat ang labi ng bagong kasal sa kanyang harapan. Pumasok na sa eksena si Romeo.-kababata ni Sam na isang inhenyiro. Ang lalaking nagpabago sa pilosopiya sa dalagang kanyang lihim na sinusubaybayan. Ang lalaking palagi ng kasama na ni Sam tuwing nagsisimba. Ang lalaking kahawak-kamay ni Sam kapag nagpapadensyon sa kanya. Pag-ibig ang alok ni Romeo, pag-ibig.

Nasukol ang pari.Nasilaw sa ilaw ng mga camerang naglipana.Umiwas siya ng tingin kung hindi'y siya'y matutunaw. Kung hindi siya pari, maaring napa-ibig din niya si Sam. Ngunit siya'y isang pari. Nilamon siya ng inggit at selos, napakaswerte ni Romeo, pag-aari na niya si Sam.

Pabulong niyang dinasal na sana'y hindi babaero si Romeo para hindi danasin ni Sam ang mapait na karanasan ng kanyang Ina. Sana hindi mapag-balatkayo si Romeo. Sana hindi magbago ang pag-ibig na alok niya sa babaeng hinarap niya sa dambana hanggang abutin sila ng kamatayan. Sana siya si Romeo. Sana siya si Romeo. Hindi kakayanin ng kanyang kalooban na may manakit kay Sam. At baka tuluyan na niyang sisihin ang sarili sa desisyong pagpapari.

Nobyembre

Dinala siya ng pagkakataon sa buwan ng Nobyembre. Pinakilala ng isang kaibigang naawa sa aking kalagayan. Hindi pa daw ako nagkakanobyo. Sayang daw ako. Sayang kung hindi matitikman. Malakas ang kabog sa aking dibdib. Bahala na. Wala naming mawawala kung aking susubukan Isa siyang tambolista ng isang nangangarap na banda. Hindi pa sila sikat, ngunit gustong sumikat. Nag-aaral siya sa La Salle, kick-out ng UP dahil sa maselang dahilan. Nagtatrabaho kahit hindi naman kailangan, ngunit nagsisikap para sa kanyang anak. OO, binatang ama walang asawa. Naghahanap ng magiging asawa. Malambing siya. Mabilis ang pananalita. Magaling mambola, madali akong napaniwala. Kapag may kausap akong ibang lalaki, huwag na huwag daw akong maniniwala. Sa kanya lang daw ako dapat magtiwala, sa isang bagong kakilala na hindi pa nakikita. Sige pagbigyan, wala naming mawawala. Masarap pakinggan ang kanyang mga pambobola, pinapapula ang aking pisngi. “Pwede daw ba akong ligawan?” Gustong- gusto daw niya ang aking maamong mukha, na para bang hindi marunong magmura. Magkakasundo daw kami ng anak niya dahil mahilig ako sa bata. Walang problema sa mga kabarkada at kabanda niya, boto lahat sila na ako ang maging nobya niya dahil ako’y nakilala na nila. Ang sarap pakinggan. Walang kumokontra, lahat masaya. Ilang araw bago ang aking kaarawan, pupunta daw ang buong banda sa Bulacan. Gagawin daw nila akong prinsesa. Tutugtugan daw nila ako ng mga kantang makakatunaw ng aking puso, upang mabanggit ko ang hindi pilit na “OO”. Nagpasama siyang bumili ng mga bulaklak hindi sa Dangwa, ngunit sa isang mamahaling tindahan sa Mall. Hindi daw ako dapat tinitipd. Maganda ang bulaklak sabi ng aking kaibigan, sana daw sa kanya na lang ibinigay. Hindi ko pa mandin nahahawakan ay kinilig na ang buo kong katawan. Nobyembre 25, 2005. Ikalabing-walong taong kaarawan ko. Ganap na akong dalaga. May isang bisitang binulong sa akin na huwag daw muna akong mag-aasawa, at malakas akong napatawa. Hindi ako mapakali, nagsisidatingan na ang mga bisita ngunit hindi ko pa nakikita ang gusto kong makita. Dumilim ang paligid, nawalan na ako ng pag-asa. Hindi ko na siya makikita, kahit anino man lang niya. Hindi sumasagot sa mga tawag. Hanggang malaman ko ang malungkot na katotohanan. Naaksidente ang isa nilang kabanda, nakasakay sa motor. Gusto sanang sumama ngunit hindi na nakapunta. Sinugod kaagad sa Ospital, malubha ang kalagayan. Nag-aagaw buhay. Hindi na sila nakatuloy. Nalanta ang bulaklak na hindi ko lamang nasilayan at nahawakan. Hindi kami nagkita. Palaging may aberya. Katapusan ng Nobyembre, mayroon silang gig sa Cainta. Una, inimbita niya ako, susunduin at ihahatid daw ako pauwi, sige walang problema. Hindi natuloy dahil naaksidente nga ang kabanda nila, hindi sila complete hindi buo ang combo. Sumunod, ipapakilala dapat niya ako sa magulang niya, ngunit dumating ang Ina ng kanyang anak. Nauwi sa away, hanggang nawalan na siya ng ganang sunduin ako. Nanlamig. Palagi daw ganoon, marahil hindi daw talaga gustong pagtagpuin ng tadhana. Nauwi sa pagtatalo. Mabilis siyang sumuko. Mabili siyang nakahanap ng kapalit ko. Ang kaibigan ko. Isang mapait na katotohanan, na parang ako’y ginamit lamang. Pinaasa sa mapapait na salita na nauwi sa talim ng dila. Pati ng relasyon ng aming kaibigan naapektuhan. Mahal ko ba siya? Siguro. Maari, o baka hindi. Pinilit kong makalimot. Ang tambol ng aking dibdib ay unti-unting bumalik sa normal. Nobyembre 2007. Malapit na naman ang aking kaarawan. Dalawang taon ang nadagdag sa aking edad. Makakarinig na naman ba ako ng matamis na pangako? Kikiligin ba ako ulit? Lilipad na naman ba ang aking diwa na kami’y para sa isa’t isa? Mahahawakan kaya niya ang aking malalamig na kamay? Maghahalo kaya ang aming malulutong na tawanan? Magyayakap kaya sa dilim ang aming mga anino? Gaano kaya kalambing ang kanyang boses? Kaya ba niyang gisingin ang natutulog kong kaluluwa? Mapagbiro talaga si tadhana, mahilig mangbigla. Pumatak na naman ang buwan ng mga patay. Unang araw may nagparamdam. Tambolista sa isang pasikat na banda, kilala na sa Cainta at Marikina. Isang nursing student. Ngunit walang anak, binatang- binata. Malambing, mabulaklak din ang bibig, gaya ng nakaraan. Sa katapusan ng Nobyembre me tugtog sila sa Cainta, inimbita ako. Hindi ko alam paano pumunta at wala akong kasama, ihahatid daw niya ako. Napailing na lang ako. Eto na naman, magiging panakip-butas na naman ba ako? Paaasahin ulit? Na ako lang ang babae sa buhay niya kahit ilang magaganda pa ang iharap sa kanya? Masarap pakinggan. Sinong hindi maniniwala? Isang hibang lang, ngunit hindi ako hibang. Hindi na mahihibang. Ayoko na, masakit na iyong una, ayoko ng maulit ang nakaraan. Maari bang huwag mo na lang akong saktan? Iwan mo na lang ako kaagad kung wala kang importanteng kailangan. Hindi ko din kailangan ng iyong pagpapaalam. Malas ang buwang Nobyembre. Dumadating ang mga hindi ko naman talaga kailangan. Lalake, mga lalake. Inuulit ang nakaraan, mapait na nakaraan. Madaling maniwala, mahirap makalimot. Malalim ang iniwang sugat, nandoon pa rin ang peklat, alaala ng mapait na nakalipas. Sana hindi na maulit ang nakaraan, masakit isiping trinato akong akong basahan. Ginagamit lang at pagkatapos iniiwan. Tao ako pare, tao hindi basahan.

Lapis at Papel

Matagal ko na siyang lihim na pinagmamasadan. Hindi ko pa alam ang kanyang pangalan, ako na ang nangunguna niyang taga-hanga. Sa bawat hakbang niya, aking pinag-aaralan. Ang kanyang marahan na pagsasalita, ay aking kinaiingitan. Ang kanyang umaapaw na kaalaman, ay lubos kong hinahangaan. Malalim na tao, marahil kasing lalim ko.

Naramdaman niya marahil na may matang palaging nakatingin sa kanya, ako’y kanyang nilapitan at kinausap. Hinubad niya ang aking maskara. Nagpakatotoo, nagulat ako dahil pareho lamang kaming nagbabalat-anyo. Kami’y magka-uri. Magaling dumiskarte ang tadhana.

Tawanan. Nagkagulutan. Kwentuhan. Sawing pag-ibig niya. Pangarap. Lihim na nakaraan. Kapatid. Mahal na Ina. Nagbukas siya ng bintana ng kanyang buhay, sa tulad kong minsan lang niya nakausap. Sumakit ang mga hikaw ko sa utak. Umulan ng maraming mapait na karanasan. Kampante siya sa akin. Ngunit ako, hindi masyadong nagkwento tungkol sa sarili. Pagkakataon niya iyon, na makasama ko, na mrinig ang kanyang hinaing. Masaya siya, naihinga niya ang lungkot sa isang lihim na humahanga. Iyon ang gusto ko, iyon ang gusto niya. Magaling manukso ang tadhana.

Kerida niya ang lapis at papel. Magaling,hindi ako nag-iisa. Binabasa niya ang mga kilos ko, sinusulat ang mga reklamo ko sa mundo. Inaabangan niya ang mga malulutong na mura na mangagaling sa bibig ko. Bihasa siya sa pagmamasid, natalo niya ako sa inaakalang propesyon ko. Lingid sa aking kaalaman, ako ang paborito niya akong pagmasdan, manghang-mangha siya sa mga kinikilos ko. Hinahangaan niya ang katapangan kong kadalasang nawawala sa lugar. Hindi niya ako nililibak, hindi rin niya ako pinipigilan. Pinapabayaan niyang hindi ko suot ang aking maskara.

Gumuguhit sa kanyang labi ang matamis na ngiti habang ako’y pinagmamasdan niya sa malayo. Ang magaslaw kong kilos, ang mabilis kong paglalakad. Ang pagiging liberal, ang paglaban ko sa karapatan ng iba. Tinalikuran na ako ng lahat, ngunit siya, kahit nasa malayong distansya, handa siyang iabot ang kanyang kamay, patunay na hindi lang niya ako pinagmamasdan- hindi niya ako iiwan.

Mabait siya. Mailap ang aking ngiti, kapag ang aming mga mata’y nagtatama. kapwa namin binabasa ang isa’t isa. Ano ang iniisip niya? Ano ang iniisip ko? Madumi. Marami. Magkaulayaw ang aming anino, kapwa naghahanapan. Sawa na sa lihim. Malapit ng tuldukan ang pagnanakaw ng sulyap.

Hindi kami sa panaginip magkikita. Ipaubaya na lang sa mga kwento ko ang pantasya. Sa hinaharap, nararamdaman ko, iisa lang kami ng plano sa buhay. Iisa lang ang binubulong ng tadhana. Hindi kami magiging lihim. Sa hinaharap, magiging hubad na katotohanan ang lahat. Ang papel ay ginawa para sa lapis. Ako ay ginawa para sa kanya, siya ay ginawa para sa akin at sa akin lamang.

Jeepney

Huminto ang sinasakyan kong jeepney. May sumakay palang pasahero.

“Ma, bayad po, dalawang Quiapo, kasasakay lang.”

Inabot ko ang bayad sa driver . Nang ibibigay ko na ang sukli, napako ang tingin ko sa babae. Halos anim na taon na din ang nagdaan, ngunit hindi ako maaring magkamali. Ang babae ay si Cherry. Sa sobrang tuwa ay gusto sana kitang tawagin at kamustahin. Ngunit may pumupigil sa akin na huwag kang istorbohin.

Nililipad ng hangin ang hanggang balikat mong buhok. Hinawi mo ito at inipit sa iyong taenga. Maaliwalas na ulit ang iyong mukha. Lumalabas ang mga biloy mo tuwing kinakausap mo ang kasama mo. Nagniningning ang iyong mga mata, at halatang masaya ka.

Ilang beses nang huminto ang jeep para magbaba at magsakay. Puno na ang jeep at halos magkatapat na tayo. Habang pinagmamasdan kita ay binalot ng panghihinayang at pagsisisi ang buo kong pagkatao.

Palagi tayong magkatabi sa klase, dahil magkasunod ang ating apliyido. Noong una ay hindi tayo nagpapansinan, dahil mailap talaga ako sa tao. Ngunit nang nagkaroon ng pagsasanay na magkakagrupo, huwag na daw lumayo , at ang sabi ng propesor ay ang katabi na lang ang gawing kapareha.

Doon nagsimula ang lahat, hanggang nang pareho tayo ng kinuhang major.

At simula noon ay hindi na tayo mapaghiwalay. Sa kahit saang lakad ng barkada, nadoon tayong dalawa. Sa biglang yayaan na inuman, sa mga nagdedebut na kahit sa

Cavite, Bulacan o Pampanga pa, hindi tayo nawawala. Sa mga libreng konsyertong pinupuntahan natin, tayo ang palaging magkapareha. At kapag dumadating ang pagkakataon na wala ang isa, inuulan ng tukso ang natira.

"Oh Chinobakit wala si Cherry?” panunukso ni Phol , ang payaso ng klase

“Maysakit e, nilalagnat…” sagot ko

“Lagnat? O baka naman labnat! O kaya LQ kayo noh. Asus aminin mo na?” at sinundan ng malutong na tawanan ng barkada.

Isang umaga nagising ako ng biglang tanungin ako ng konsensya ko ng “Mahal mo na ba si Cherry?” Bigla akong napaupo sa pagkakahiga. Magkahalong emosyon ang aking nadama, kinabahan at natuwa. Kinabahan dahil hindi pa ako sigurado sa nararamdaman ko, pero sa kabilang banda ay masaya dahil ikaw ang tipong madaling makakahuhulugan ng loob ng kahit na sinong lalaking makakakilala sa ‘yo.

Ikaw ang babaeng hindi makikitaan ng kikay kit sa bag. Ayaw mo nang naglalagay ng kolorete sa mukha. Sapat na sa’yo ang pulbos at wala ng iba. Hindi rin ikaw ang klase ng babaeng nagpapaayos ng kilay. Dahil ang kilay mo naman ay parang iginuhit ng pintor, tamang-tama lamang para sa maamo mong mukha. Ang mga daliri mo sa kamay at paa ay wala kahit anong pintura. Sa madaling salita, isa kang simpleng dalaga. At kahit hindi ka nag-aayos ay lutang na lutang ang iyong ganda.

Ikaw din ang tipo na hindi suplada. Palaging may ngiti sa yong mga labi. Isa ka sa mga nangunguna sa klase, at kahit kalian hindi ka nagdamot sa iyong mga nalalaman. Kahit sino’y hindi magdadalawang isip na ika’y lapitan, dahil alam nila na sila’y iyong tutulungan.

Siguro nga’y nahuhulog na ang loob ko sa’yo,dahil sa kasimplihan at kabaitan mo, ngunit hindi lang ako. Marami kaming may lihim na pagtingin sa ‘yo. Ngunit masasabi kong maswerte ako dahil tayo ang palaging magkasama. Kapag may naunukso na “Bagay kayo”, sinagot ko naman nang “Salamat ha” ngunit sa hangin ko lang ibinulong. Kapag naman may nagtatanong nang “Kayo ba?”, ipinagsigawan ko ang “OO”, ngunit sarili ko lamang ang nakarinig.

Sa bawat araw na dumadaan, lalong sumisidhi ang aking nararamdaman. Hindi na ako makatingin ng diretso kapag kinakausap mo ako. Minsan naman natutulala ako sa kakatitig sa mukha mo. Ayokong malaman kong may pagtingin ka ba sa akin, at sa dalawang taong lumipas wala akong ginawa para malamn mo ang nararamdaman ko.

Isang araw sa pagpasok ko, hindi ako sumabay sa’yo. Nang inaya mo ako na manananghalian, sinabi ko sa’yong masama ang aking pakiramdam. At iyon ang simula nang aking paglayo sa hindi malamang dahilan. Sa mga gimik ng barkada, hindi na ako sumasama. Marami akong inipong dahilan na inyo namang pinaniwalaan.

Dalawang buwan bago tayo magtapos, habang naglalakad ako ay nakita kitang kasama si Phol na maka-holding hands.?Hindi ko alam kung bakit pakiramdam ko ay sinampal ako sa mukha. Hindi ko na dadayain ang sarili ko, inamin ko din na nagselos ako. Gusto ko mang umiwas ay na hindi maari, sapagkat ilang hakbang na lamang ang ating pagitan. Nagpatuloy ako sa aking paglalakad, nang magkatapat na tayo ay walang batiang naganap.

Sa gabi ng ating pagtatapos, nagulat ako ng lapitan ako ni Phol at ipinagtapat ang lahat. May pagtingin ka daw sa akin kung kaya’t kinasabwat mo siya upang pagselosin ako para mapatunayan sa sarili mo kung may nararamdaman ba ako sa’yo. Ngunit wala akong pinakitang senyales na kahit ano, kaya nabigo ka sa plano mo.

Pinilit ako ni Phol na kausapin ka at iyon na daw ang tamang pagkakataon para magtapat ng tunay na nararamadaman ko. Ngunit ang sagot ko ay “

Para saan pa?”. Napailing na lamang ang aking kaibigan at iniwan ako sa aking kinauupuan. Pinangako ko sa sarili na sa susunod na lamang na pagkikita natin ko ipagtatapat ang lahat dahil paniguradong nakapag-ipon na ako ng determinasyon sa pagdating ng panahong iyon.

“Para na po sa tabi”. Natauhan na lamang ako ng biglang pumireno. Pagtingin ko sa pwesto mo, ibang mukha na ang nakita ko. Ikaw pala ang pumara. Sa pagbaba mo ng jeep ay inihatid na lamang kita ng tingin. Binalot ako ng panghihinayang at walang katapusang pagsisisi. Kung hindi lamang ako naging torpe at naduwag na magsabi ng nararamdaman ko na handa mo namang tumbasan, sana ay ako ang ama ng anak na kasama mo.

Umandar na ulit ang sinasakyan kong jeepney.Hindi ko na inalis ang pagkakatitig sa’yo, dahil baka ito na ang huling pagkakataong magkita tayo, hanggang mapansin ko na may mapait na ngiting gumuhit sa iyong labi at naramdaman ko na lamang na may malamig na luhang dumaloy sa aking pisngi.

Hintay

Napako si Natalie sa kanyang kinatatayuan. Napadako ang kanyang tingin sa lalaking kabababa lamang ng tricycle. Ramdam niyang namula ang kanyang mabibilog na pisngi ng mapansin niya ang mga rosas na bitbit ng binata. Si dinami- dami ng tao na pumunta sa selebrasyon ng kanyang pagtatapos, si Carlos ang hindi niya inaasahang bisita.

Sapat na ang biglang panlalamig nila sa isa’t isa upang ipahiwatig na may namumuong tensyon sa pagitan nilang dalawa. Mula Grade 1 hanggang sa High School, sila ang palaging magkasama kaya nagtaka ang lahat ng biglang nagkahiwalay ang anino nila. Senyales iyon na nagkaroon ng malisya ang inosente nilang samahan. Hindi na nila kayang itago ang matagal nilang inilihim na nararamdaman. Subalit may problema- torpe si lalaki, pakipot naman si babae. Ngunit alam nila sa kanilang sarili, na sila’y nagkakaintindihan sa tuwing sila’y nagkakatinginan.

Sa ilang libong beses na pagiisip ni Carlos, nakaipon na rin siya ng lakas ng loob para magtapat. Sa kanyang unang pagsubok, siya’y pumalpak sapagkat ang kanyang nakuhang sagot ay ”Masyado pa tayong bata...”. Hindi siya nawalan ng pag-asa kaya inamo niyang muli ang dalaga, ngunit siya’y nabigo sapagkat ang tugon sa kanya ay ” Wala pa sa isip ko ang mga ganyang bagay, mag-aral na lang tayo.”

Sumuko na si Carlos, masyado ng masakit kapag umayaw pa si Natalie sa pangatlong pagkakataon. Dagok na sa kanyang pagkakalalaki , kung ang sagot pa rin ay isang mapait na ”Hindi”. Pinilit ni Carlos na mapanatili ang kanilang pagkakaibigan, ngunit dahil na rin sa kanyang kakulitan nauwi sila sa madalas na bangayan. Madaling napikon ang dalaga sa pag-uugali ng binata kaya matalim na irap ang sumasalubong sa binata sa tuwing sila’y nagkikita. Malalim ang sugat na dulot ng pagkabigo ng binta, kaya kadalasan sila’y nagkakasagutan at nagpaparinggan kahit masakit sa kanyang loob ang bawat katangang binibitawan. Matatalim na sumbatan ang kanilang palitan, na para bang sila’y walang matamis na nakaraan. Madami tuloy nanghinyang sa kanilang tambalan.

Hinilom ng panahon ang tensyon sa pagitan ng dating matalik na magkaibigan. Pinagbigyan nila ang kanilang mga kaklase na sila ay magkaayos na bago pa sila magtapos sa High School. Maluwag nilang tinanggap ang kanilang pagkakamali. Inisip nilang patawarin na ang isa’t isa sapagkat maaring ang susunod nilang pagkikita ay matatagalan pa at maaring hindi na sila muling magkita.

Pagtuntong nila sa kolehiyo, sila nga ay tuluyang nagkalayo. Sa Maynila nag-aral si Natalie, at sa kilalang Unibersidad naman sa kanilang probinsya kumuha ng Abogasya si Carlos. Halos isang taon din silang walang komunikasyon, kaya nagkagulatan ng biglang magkita ang dalawa. Sila’y parang bumalik sa elementarya, sapagkat wala silang tigil sa paghaharutan, kilitian at higit sa lahat walang bahid ng malisya. Hindi nila pinapansin ang mga nagtaas ng kilay na ang buong akala’y sila ay naglalandian, sapagkat alam nila sa kanilang sarili na sila ay naglalambingan lamang.

Malaki ang kanilang pinagbago at para bang sila ay nagkapalit ng pagkatao. Kung noon ay mahilig mag-isa ang dalaga, ngayon ay mayroon na siyang makukulit na barkada. Ang binata naman ay binawasan ang kakulitan at nasobrahan naman sa pagka-seryoso. Bago sila maghiwalay ay hindi nila nakalimutang magpalitan ng numero. Nasundan ang kanilang pagkikita, at inasahan nila ang walang katapusang panunukso sa kanilang tambalang muling nabuo. Naramdaman nilang uminit muli ang naudlot na pagtitinginan.

Bumaliktad ang kanilang mundo. Ang dalaga ang nakaramdam na handa na siyang pumasok sa seryosong relasyon. Hindi na siya ang dating pakipot, at hindi na siya nagdalawang-isip na sabihin kay Carlos ang kanyang nararamdaman. Mataas ang kanyang pride , ngunit siya’y nagpakababa alang-alang sa pagtatapat na matagal din niyang pinag-isipan. Nagpapalitan sila ng motibo, ngunit hindi nakuntento si Natalie kaya tinanong niya ng diretso ang binata.

”Carlos, wala ka bang balak na ligawan ako?”

”Bakit?”

”Sigurado naman kasing sasgutin kita e.”

” Ewan, hindi ko alam e.”

Ang walang kasiguraduhang sagot ng binata, ang nag-iwan ng pag-asa sa dalaga Umasa siya na liligawan siya nito, naghihintay lamang ng tamang pagkakataon. Hindi niya dinamdam ang malayo nilang distansya, kinaya niyang magtiis at magsakripisyo alang-alang sa paghihintay.

Ilang tag-ulan at tag-araw ang kanyang binilang, ngunit sa tuwing paglubog ng araw, wala siyang natanggap na pagtatapat. Sa bawat araw na nagdaan, inasam niyang ang kanyang kaibigan ay magtatapat na pareho sila ng nararamdaman, ngunit ang kanyang pag-aasam ay nauwi sa malaking pagkabigo.

Hinintuan na niya ang kanyang pagpapatansaya. Masyadong matagal ang kanyang paghihintay at ayaw na niyang umasa sa walang aasahan.

Sa bawat hakbang ni Carlos papunta sa kanyang kinakatayuan, ramdam ni Natalie na bumilis ang tibok ng kanyang puso. Huminto ang ang kaniyang mundo nang bigla siyang niyakap nito. Hindi niya namalayang humigpit ang kanyang pagkakayakap, at siya’y napaluha. Inipit niya ang paghagulgol, sapagkat ayaw niyang gumawa ng eksena. Dahan- dahang kumalas si Carlos sa pagkakayakap at pinunasan ang luha sa kanyang mata.

Hinawakan ni Carlos ang kaliwang kamay ni Natalie, ngunit ito’y nakatikom. Noong una’y ayaw ilahad ng dalaga, ngunit nawalan siya lakas kaya kusa itong bumukas. Lumuhod si Carlos sa harap ng dalaga, may kinuhang maliit na kahon sa bulsa. Ngunit bago pa siya magsalita, tumambad sa kanya ang malaking diyamante na nakasuot sa palasinsingan ng dalaga. Napailing na lamang siya at dahan-dahang tumayo, kahit siya ay nanlulumo. May lalaking tumabi kay Natalie at nakita ni Carlos na mahigpit ang pagkakahawak-kamay ng dalawa.

”Carlos, siya nga pala si Miggy...fiancee ko.” Inabot ni Miggy ang kanyang kamay, ngunit natagalan bago makipagkamay si Carlos, at bigla niya itong binitawan.

”Kanina lang siya nag-propose...ilang minuto bago ka dumating.”

”Ganoon ba?”

”Carlos, naghintay ako kahit wala kang iniwan na kasiguraduhan...” nanatiling walang imik si Carlos habang patuloy na nagpapaliwanag si Natalie.

“Matagal akong naghintay at umasa na darating ka. Bakit ngayon ka lang nagtapat kung kailan huli na ang lahat.”

Nagpaalam na si Carlos bitbit pa rin ang mga rosas, at walang iniwang sagot sa binatong tanong ni Natalie. Bawat katagang kanyang narinig ay punyal na gumuguhit sa kanyang konsensya. Pumara siya ng tricycle at napaupong nanlumo. Alam niyang mahaba-haba pa ang kanyang lalakbayin upang maibaon sa limot ang lahat. Napansin niyang lanta na pala ang mga rosas na kanina lang niya binili, at ang ilan ay may bahid na ng itim.May naramadaman siyang malapot na likido sa kanyang pisngi at ang kanyang mata ay unti-unting nagdilim.